Kunnen geïndustrialiseerde landen grotendeels of volledig op hernieuwbare energie draaien? Nee, want daar is niet genoeg plaats voor. Het nieuwste boek van Vaclav Smil – “Power Density” – maakt brandhout van de toekomstscenario’s van veel wetenschappers en milieuorganisaties. Om hernieuwbare energieproductie een realiteit te maken, moet het energieverbruik met minstens een factor 10 tot 100 omlaag.
Vermogensdichtheid
De vermogensdichtheid van een energiebron is de hoeveelheid vermogen die ze per vierkante meter landoppervlak kan leveren (in watt per m2). De variabele duidt niet alleen op het landgebruik van de energiecentrale zelf, maar ook op het plaatsgebruik van alle activiteiten die daarbij horen.
Bijvoorbeeld een gasgestookte elektriciteitscentrale heeft ook ruimte nodig voor gasboringen, voor gasopslag, voor pijpleidingen, voor elektriciteitstransmissie, en voor de wegeninfrastructuur die bij al die onderdelen hoort.
Als onderzoekers of milieuorganisaties toekomstscenario’s over de energievoorziening maken, dan wordt de vermogensdichtheid meestal genegeerd of als onbetekend beschouwd. Een mooi voorbeeld is het recente rapport van de milieuorganisaties BBL, WWF en Greenpeace, dat stelt dat zelfs een klein en dichtbevolkt land als België tegen 2030 al 54% van alle elektriciteit via hernieuwbare energiebronnen kan opwekken. Daarvoor zijn 13.000 MW zonnepanelen, 7.500 MW windmolens op land, 3.800 MW windmolens op zee, en 1.300 MW biomassaplantages nodig.
In zijn nieuwste boek Power Density (“vermogensdichtheid”) maakt Vaclav Smil komaf met dit soort utopische scenario’s. Smil is niet de eerste de beste. Hij schreef een dertigtal boeken over energie en geldt wereldwijd als een autoriteit. Zijn vorige boek, Harvesting the biosphere: what we have taken from nature, bracht de ontginning van grondstoffen en biomassa uitvoerig in kaart. Power Density is een 300 pagina’s tellende, nauwgezette berekening van de vermogensdichtheid van alle verschillende energiebronnen.
Milieuorganisaties negeren vermogensdichtheid bij het opstellen van hun toekomstscenario’s
Als we de resultaten uit het boek toepassen op het toekomstscenario voor België, dan blijkt dat er voor al die hernieuwbare energiecentrales (exclusief de windmolens op zee) maar liefst 11.400 km2 plaats nodig is, één derde van de totale landoppervlakte. Dan hebben we het alleen over (de helft van) de elektriciteitsproductie, niet over het energieverbruik van bijvoorbeeld transport, verwarming en chemische industrie, dat veel groter is dan het elektriciteitsverbruik. Het zal niet verbazen dat er in het rapport met geen woord over landgebruik wordt gerept.
Ruimtegebruik: een verschil van vijf grootteordes
De belangrijkste conclusie van Smil’s boek is het enorme verschil in vermogensdichtheid tussen enerzijds fossiele brandstoffen en uranium, en anderzijds hernieuwbare energiebronnen zoals wind, zon en biomassa. (Waterkrachtcentrales zijn een verhaal apart en laten we hier verder buiten beschouwing).
Fossiele brandstoffen en uranium produceren warmte en elektriciteit met een vermogensdichtheid die twee tot vijf grootteordes hoger is dan de exploitatie van hernieuwbare energiebronnen. Om evenveel energie te leveren, hebben hernieuwbare energiebronnen dus 100 tot 100.000 meer ruimte nodig.
Terwijl het gasveld in Groningen of een gemiddeld olieveld in Saoedie-Arabië een vermogensdichtheid hebben van respectievelijk 16.000 en 23.000 W/m2, haalt de best scorende hernieuwbare energiebron (de zonneboiler) een waarde van 40 tot 110 W/m2, afhankelijk van het klimaat.
Hoeveel plaats nodig voor zonnepanelen?
Terwijl een steenkoolcentrale, een gascentrale of een atoomcentrale elektriciteit leveren met een vermogensdichtheid van ongeveer 1.000 tot 4.000 W/m2 (inclusief ontginning, bewerking en transport van de energiebron), halen fotovoltaïsche zonnepanelen – de best scorende hernieuwbare bron van elektriciteit – een vermogensdichtheid van slechts 3 tot 15 W/m2.
Zonnepanelen hebben dus minstens 100 keer meer ruimte nodig dan fossiele brandstoffen of kernenergie. In deze vergelijking wordt bovendien geen rekening gehouden met het transport van elektriciteit, wat zonne-energie bevoordeelt omdat ze ook meer transmissielijnen nodig heeft.
Zonnepanelen op daken van gebouwen scoren het best, met waarden van 10 tot 15 W/m2 (het gemiddelde in Duitsland is 12 W/m2). Bovendien kan je stellen dat ze in feite (net als zonneboilers) geen extra ruimte innemen.
Voor grotere zonnecentrales, waar de panelen op het land worden geïnstalleerd, bedraagt de vermogensdichtheid slechts 3 tot 7 W/m2 in gematigde gebieden en 7 tot 11 W/m2 in zonnige regio’s. De panelen moeten immers verder uit elkaar worden geplaatst om elkaar niet te overschaduwen. Bovendien zijn er wegen en facilitaire gebouwen nodig voor onderhoud en schoonmaak.
Hoeveel plaats nodig voor windturbines?
Windturbines in winderige kustgebieden scoren ongeveer even goed als zonnecentrales, maar omdat veel windmolenparken in het binnenland staan opgesteld ligt de gemiddelde vermogensdichtheid van een windmolenpark een grootteorde lager (0,6 W/m2 in de EU, 0,96 W/m2 in de VS). Biobrandstoffen scoren het slechtst van alle energiebronnen met een vermogensdichtheid van 0,1 tot 0,2 W/m2. Dat is minstens 1.000 keer lager dan de vermogensdichtheid van benzine of diesel.
Zonnepanelen hebben 100 tot 1.000 keer meer ruimte nodig dan fossiele brandstoffen of kernenergie
Al deze waarden zijn gemiddelden. Sommige energiecentrales halen veel lagere vermogensdichtheden, en dat geldt ook voor klassieke energiebronnen. Zo kan de vermogensdichtheid van steenkoolontginning tot beneden de 200 of zelfs 50 W/m2 zakken als er bergtoppen worden opgeblazen, een controversiële techniek in bepaalde Amerikaanse regio’s. Sommige uranium- of steenkoolmijnen hebben ook lagere vermogensdichtheden omdat de concentratie of de kwaliteit van de ertsen laag is. In het algemeen is het verschil met hernieuwbare energiebronnen echter klaar en duidelijk.
Dubbel ruimtegebruik: koeien en windmolens
De vermogensdichtheid kent ook belangrijke kwalitatieve verschillen, die niet in het cijfer vervat zitten. Niet alle energiebronnen gebruiken het land op dezelfde manier. Een energiebron kan het oppervlak volledig in beslag nemen of transformeren, zoals in het geval van een biomassaplantage of een opslagplaats van mijnbouwafval. Maar vaak blijven andere activiteiten mogelijk.
Het beste voorbeeld is windenergie. Omwille van de geluidsproductie kan er tussen de windturbines en in een bufferzone rondom een windmolenpark niet worden gebouwd. Maar die ruimte – minstens 95% van de totale oppervlakte van een windmolenpark – is wel prima geschikt voor landbouw of veeteelt. Als er alleen wordt gekeken naar de oppervlakte van de funderingen van de windmolens, dan bedraagt de vermogensdichtheid van windenergie 50 W/m2 of meer – hoger dan zonnepanelen.
Voor zonneparken is de transformatie van het land ingrijpender dan bij windenergie. De open ruimte tussen de panelen is veel kleiner (25-75% van de oppervlakte van een zonnecentrale bestaat uit zonnepanelen, terwijl slechts 1-5% van een windmolenpark uit windturbines bestaat) en de panelen overschaduwen het land waarop ze zijn geplaatst, waardoor de meeste plantengroei verdwijnt. Toch wordt het opwekken van zonne-energie soms gecombineerd met bijvoorbeeld het laten grazen van schapen.
Dubbel ruimtegebruik is ook mogelijk bij atoomcentrales. Die hebben meestal groene bufferzones waar de natuur haar gang kan gaan. Zo stijgt de vermogensdichtheid van de grootste kerncentrale in Japan van 1.900 naar 3.500 W/m2 als er geen rekening wordt gehouden met de groene bufferzone. Anderzijds zou een kernramp de vermogensdichtheid van een atoomcentrale vele malen kleiner maken. Ook olie- en gasvelden bestaan grotendeels uit lege ruimte, al wordt het gebied tussen de boorputten zelden voor andere doeleinden gebruikt.
Vermogensdichtheid van olie daalt
Ook de energiebronnen kennen kwalitatieve verschillen. Fossiele brandstoffen mogen dan een superieure vermogensdichtheid hebben, ze zijn niet onbeperkt voorradig. Zon en wind zullen er altijd zijn. De vermogensdichtheid van het gemiddelde olieveld in het Midden Oosten daalde van 25.000 W/m2 in 1972 tot 9.000 W/m2 in 2012. In de VS is de gemiddelde vermogensdichtheid van olieputten slechts 100 W/m2, omdat het om oudere olievelden gaat – de olieproductie in de VS piekte al in de jaren 1970.
Langs de andere kant zijn fossiele brandstoffen makkelijk op te slaan en op afroep beschikbaar, terwijl het aanbod van windenergie en zonne-energie variëert doorheen de dag en doorheen de seizoenen. In onze streken leveren zonnepanelen ongeveer dertien keer minder energie op in december dan in juni. Dat vraagt dus energieopslag en/of een goed uitgebouwd elektriciteitsnetwerk waarlangs elektriciteit over een grotere regio kan worden verhandeld. Smil houdt daar in de berekening van de vermogensdichtheid geen rekening mee, zodat zijn resultaten te optimistisch zijn.
In onze streken leveren zonnepanelen ongeveer dertien keer minder energie op in december dan in juni
Een ander kwalitatief verschil is de koolstofintensiteit. De verbranding van fossiele brandstoffen produceert broeikasgassen, terwijl hernieuwbare energiebronnen dat niet doen. Maar er wordt wel CO2 geproduceerd tijdens de fabricatie van bijvoorbeeld zonnepanelen, windturbines of batterijen. Die uitstoot kan in bepaalde scenario’s de uitstoot van een gasgestookte elektriciteitscentrale benaderen of zelfs overtreffen, zeker als ook energieopslag in rekening wordt gebracht.
Hernieuwbare energie neemt dus niet alleen veel plaats in, er is in verhouding tot de geleverde energie ook meer materiaal en energie nodig om de energiecentrales te produceren. Zou de energie voor de productie van hernieuwbare energiecentrales geleverd worden door andere hernieuwbare energiecentrales in plaats van door fossiele brandstoffen, dan is er uiteraard nog meer land nodig en zou de vermogensdichtheid verder afnemen.
De vermogensdichtheid van een stad
Ondanks de kwalitatieve verschillen blijft het naakte cijfer van de vermogensdichtheid fundamenteel belangrijk. Zo moeten windturbines nu eenmaal op afstand van elkaar worden geplaatst om energie te kunnen leveren, en moeten kerncentrales op een afstand van woonzones worden gebouwd omwille van veiligheidsoverwegingen. En terwijl zonnepanelen of zonneboilers op daken van gebouwen in feite geen extra plaats innemen, is de totale (geschikte) dakoppervlakte natuurlijk niet oneindig.
Kortom, als we willen weten hoeveel plaats er nodig is om de moderne maatschappij met hernieuwbare energie aan te drijven, dan kunnen we met de louter kwantitatieve waarde van vermogensdichtheid heel veel te weten komen.
Interessant is dat Smil ook de vermogensdichtheid berekent van ons energieverbruik. Die bedraagt bijvoorbeeld 3 W/m2 voor het volledige grondgebied van Nederland (het Nederlandse energieverbruik verdeeld over het volledige grondgebied), 20 W/m2 voor een gemiddelde moderne stad, 100 W/m2 voor stedelijke centra, en 1.000 W/m2 voor commerciële hoogbouw. Dit zijn gemiddelde waarden die kunnen vertienvoudigen als de vraag naar energie piekt.
Dat betekent dat de vermogensdichtheid van klassieke energiebronnen altijd hoger ligt dan de vermogensdichtheden van moderne steden, zelfs als de vraag piekt. Alleen moderne hoogbouw en sommige industriële processen hebben tijdens piekmomenten een hogere vermogensdichtheid dan die van klassieke energieproductie.
In het geval van hernieuwbare energiebronnen ligt de vermogensdichtheid echter meestal één tot drie grootteordes lager dan de vermogensdichtheid van het verbruik. Bijgevolg zou bijvoorbeeld de energievoorziening van een stad 10 tot 1.000 keer meer plaats innemen dan de stad zelf. Die verhouding zet vraagtekens bij het idee van decentrale energieproductie in stedelijke gebieden – er is gewoonweg niet genoeg plaats in de stad om dat te realiseren.
De reeds geïnstalleerde hernieuwbare energiebronnen nemen nu al meer plaats in dan klassieke energiebronnen, ook al leveren ze 110 keer minder energie
Smil berekent dat landen zoals Duitsland of het Verenigd Koninkrijk hun totale landoppervlak moeten volbouwen met energiecentrales als volledig naar hernieuwbare energie zou worden overgeschakeld. Voor Nederland volstaat zelfs het volledige grondgebied niet. Deze resultaten zijn gebaseerd op een grootschalige elektrificatie van onder meer transport en verwarming. Wordt er daarentegen voor biobrandstoffen gekozen, dan verdubbelt de benodigde ruimte nog eens. Alleen een groot land als de VS heeft net voldoende land beschikbaar om massaal hernieuwbare energie in te zetten.
Moderne hernieuwbare energiebronnen (exclusief waterkrachtcentrales) hadden in 2014 bijna 270.000 km2 land nodig om 130 GW vermogen te leveren, wat neerkomt op een gemiddelde vermogensdichtheid van 0,5 W/m2. De combinatie van fossiele brandstoffen, uranium en waterkrachtcentrales leverde daarentegen op een kleiner oppervlak (230.000 km2) 14 TW vermogen op – dat is 110 keer meer, met een globale vermogensdichtheid van 60 W/m2.
Hoe evolueert het ruimtegebruik van hernieuwbare energiebronnen?
De vermogensdichtheid van hernieuwbare energiebronnen stijgt jaar na jaar omwille van efficiëntieverbeteringen, maar hoe dan ook blijven dezelfde grootteordes gelden. Zo verwacht Smil dat de vermogensdichtheid van fotovoltaïsche zonne-energie in zonnige gebieden zal stijgen van maximaal 15 W/m2 vandaag tot meer dan 30 W/m2 in 2050. Nieuwe technieken (zoals 3D zonne-energie) zouden mogelijk 50 W/m2 kunnen halen.
Daarmee blijft zonne-energie ver verwijderd van de 1.000 tot 4.000 W/m2 van door fossiele brandstoffen of uranium opgewekte elektriciteit. De vermogensdichtheid van klassieke energiebronnen neemt weliswaar jaar na jaar af, maar die trend gaat veel te traag om binnen afzienbare tijd een verschil te maken.
Het landgebruik van hernieuwbare energie kan gedeeltelijk worden opgevangen door de energieproductie naar de zee te verplaatsen, bijvoorbeeld door middel van offshore windparken of het oogsten van energie uit golven en zeestromingen. Probleem van offshore windenergie is dat de kosten daarvan een stuk hoger liggen dan op land, en dat de aansluiting van een windmolenpark op het netwerk zeer moeizaam verloopt. Bovendien is er ook op zee een gebrek aan ruimte.
Energie oogsten uit golven en oceaanstromingen zit na vele jaren onderzoek nog steeds in een experimentele fase. Een groot probleem bij energiewinning op zee is de corrosieve omgeving. Dat vraagt dure installaties, wat niet rendabel is door de zeer lage energieopbrengst.
Een wereldwijde handel in hernieuwbare energie is een andere manier om het nationale landgebruik te beperken – op wereldschaal is er immers veel meer ruimte beschikbaar. Maar het globaal verhandelen van hernieuwbare energiebronnen is veel minder vanzelfsprekend dan in het geval van fossiele brandstoffen, die veel compacter zijn en veel efficiënter over langere afstanden kunnen worden getransporteerd.
Er blijft maar één oplossing over als we de geïndustrialiseerde wereld willen aandrijven met hernieuwbare energie: het energieverbruik met minstens een factor 10 tot 100 omlaag brengen. Maar dat hoor je voorlopig geen enkele milieuorganisatie zeggen.
Reacties
Als je op dit artikel wil reageren, stuur dan een mailtje naar solar (at) lowtechmagazine (dot) com. Je gegevens worden niet voor andere doeleinden gebruikt. Blijf je liever anoniem, sluit dan je bericht af met een pseudoniem.
Reacties
roland
“Er blijft maar één oplossing over als we de geïndustrialiseerde wereld willen aandrijven met hernieuwbare energie: het energieverbruik met minstens een factor 10 tot 100 omlaag brengen”
Welke cijfers hanteren anderen zoals www.withouthotair.com?
Renaat
“Er blijft maar één oplossing over als we de geïndustrialiseerde wereld willen aandrijven met hernieuwbare energie: het energieverbruik met minstens een factor 10 tot 100 omlaag brengen. "
Dat zeg ik ook al jaren. Maar daarmee heb ik het gevoel de roepende in de woestijn te zijn. En natuurlijk wil bijna niemand deze boodschap geloven en is het zich wentelen in technologie-optimisme veel prettiger. Ik ben blij dat de vervelende maar ware boodschap dat we het energieverbruik drastisch zullen moeten verminderen ook hier wordt gebracht.
Overigens is deze boodschap ook minder onprettig dan vele denken. Het beeld van ’terug naar de middeleeuwen’ dat het idee van drastische energiebesparing bij sommigen oproept is ook niet terecht. Er is nog een gigantisch besparkingspotentieel dat helemaal geen comfortverlies (en al zeker geen welzijnsverlies) veroorzaakt. Maar bepaald gedrag (voor elke afstand de wagen nemen, jaarlijks op verre vliegvakantie gaan, …) is inderdaad niet volhoudbaar gedrag.
kris de decker
@ roland
Maar dan is er geen plaats meer voor de Nederlanders zelf…. Bovendien is het cijfer van 3 tot 7 W/m2 een jaarlijks gemiddelde. In december is er 13 keer minder energie dan in juni. Willen we dus ook ’s winters elektriciteit hebben, dan is er nog veel meer plaats nodig.
De figuur 6.16 waar je naar verwijst geeft de gemiddelde hoeveelheid zonne-energie die op een m2 aardoppervlak valt. Een zonnepaneel zet daar maar 10-15% van om in elektrische energie, en daarbij komen nog een hele reeks andere, kleinere verliezen.
Het Desertec-project is stopgezet. Elektriciteit importeren uit de Sahara is niet haalbaar gebleken, onder meer omwille van de grote energieverliezen tijdens het transport, de geopolitieke spanningen, en het probleem van rondvliegend zand. Voor het schoonhouden van zonnepanelen in een woestijn is heel veel water nodig, en dat moet van ver komen. Afgezien daarvan is de berekening van de benodigde oppervlakte in de woestijn veel te optimistisch.
Ronald Rovers
Nog even voor de helderheid: Als we er dus van uit gaan dat de huidige fossiele brandstoffen in de grond moeten blijven vanwege oa CO2 emissies, dan moeten we de nieuwe opties dus eerlijk vergelijken: en naast de cijfers van Smil de bovenstaande cijfers van fossiel meenemen als optie ter vergelijking in ruimtebeslag!
RR
Dominique De Munck
Zelfs de grootste genieën slaan de bal soms volledig mis, en dit lijkt mij hier het geval.
Het boek lijkt mij onbetrouwbaar. Slechts 4 summiere reviews op Amazon, en slechts 3,5 sterren, dat is altijd een slecht teken.
Een boek ondergaat nooit het peer-review proces dus daar moet je altijd dubbel mee oppassen.
De ‘courante’ hernieuwbare energiescenario’s gaan voor een energiereductie van pakweg factor 2 à 3. Dit volstaat. Ze zijn al door 1000’en topwetenschappers in 10’tallen verschillende teams nagerekend.
Een selectie gaf ik reeds in mijn reactie (8)
http://www.lowtechmagazine.be/2015/05/off-grid-zonne-energie-batterij-tesla.html
Mathias
Het is maar een klein deel van het verhaal maar omdat ik bij ecopower ben voor mijn elektriciteit heb ik eens de hoeveelheid jaarlijks opgewekte elektriciteit gedeeld door het aantal coöperanten. Ik kwam ruwweg uit op zo’n 700kWh/jaar per huishouden. Een gemiddeld huishouden bij ecopower zit momenteel op iets van een 2800kWh/jaar.
Het is een kort door de bocht berekening want ik vermoed dat de installaties van ecopower op zichzelf geen stabiele levering kunnen garanderen. Er is nog steeds backup nodig van de kern- en fossiele partijen.
Hier zullen we dit jaar eindigen op 1450kWh met drie personen. Ik ben er van overtuigd dat het moet mogelijk zijn om comfortabel te leven zonder elektriciteit/gasaansluiting maar dan moet ons verbruik wel nog veel verder zakken. En heb ik nog wel wat ideeën uit te werken.
Mike
Net als roland vind ik de laatste paragraaf een heel forse uitspraak die volgens mij meer een wens uit spreekt.
Het Nederlandse Technisch Weekblad kwam in een artikelenserie in 2011 tot de conclusie dat Nederland 100% over zou kunnen op duurzame energie en die 100% is niet alleen elektriciteit, dat is zelfs maar een klein onderdeel. Een belangrijk onderdeel van dat waren besparingen maar zeker geen factor 10 tot 100.
Ik ben benieuwd welk gigantisch besparkingspotentieel dat helemaal geen comfortverlies op vervoer na er zijn die alleen al een factor twee besparing op alle energie zouden opleveren.
Met een nulwoning kan het energieverbruik van wonen terug naar “nul” (factor oneindig) maar zelfs als iedereen dat zou doen is dat maar 15% van al het energieverbruik.
Alain
@ Kris (#12)
We zijn daar WEL mee bezig, lees opnieuw de voorbeelden dat ik oplijstte. Wees korrekt, man. Je bent een slimme type, maar niet altijd oprecht. Vergeleken met de items van 40 jaar terug, hebben “we” hun energieverbruik per item ondertussen gehalveerd of tot 100% afgeschaft, wegens constante technologische vooruitgang voor deze items.
Mijn oude 21 duim beeldbuis computer scherm met 250 Watt vermogen, heb ik moeten vervangen door een 21 duim LCD scherm met 41 watt vermogen (niets anders beschikbaar in de winkel), dat door Philips geprogrammeerd is om binnen 10 jaar kapot te gaan, zodat ik dan verplicht ben een nieuwe aan te schaffen, terwijl de oude gerecycleerd wordt.
Als ik kijk naar mijn eigen situatie is het duidelijk dat ik minder fossiele energie verbruik dan mijn ouders, om dezelfde confort situatie te hebben, ik heb sinds 2011 standard PV panelen van Bisol op mijn dak die 16% rendement leveren en nu 100% van mijn elektrisch verbruik dekt op jaarbasis, mijn oude auto verbruikt half hetgeen mijn ouders hun auto verbruikte bij dezelfde menselijke leeftijd, en mijn kinderen zullen in hun geldbuigel moeten tasten om hun woning gerenoveerd te krijgen naar de huidge strenge opgelegde EU energie normen, die bij mijn ouders niet van toepassing waren, en bij mij niet zo streng waren (dubbel beglazing en buitenisolatie verplicht, dat was alles).
Wat zwartkijkers zoals Smil en jij lekker uit de weg gaan bij jullie constante kritiek, is dat we ondertussen wel met 2.5 maal meer mensen op deze aardbol zijn sinds de ‘70 jaren, het erop lijkt dat dit zo verder zal groeien, en elkeen het allemaal wil hebben, gezien de constante reclame lawine die op ons afkomt langs alle communicatiekanalen.
Het energie verbruik blijft stijgen, so what ? Wil je en Smil dat we allemaal in grotten gaan wonen, met paard en slede verplaatsen, en enkel gras eten ? Het terugdringen van energie verbruik per productie en verbruik item in onze contreien is sinds zeer lang bezig, terwijl we steeds meer items willen hebben, politieke en economische belangen te belangrijk (jobs, jobs, jobs, je weet wel).
We zijn nu bezig onze fossiele brandstoffen te vervangen met hernieuwbare energie bronnen in europa a rato van een transitie van 1.5% per jaar voor het elektrisch gedeelte, en ongeveer 1% per jaar voor energie besparing in europa, dixit onze EU energie vertegenwoordigers en hun “cijfermateriaal”. Als jij dat afmaakt als er niet mee bezig zijn, dan vrees ik dat je je bovenkamer dien te laten inspecteren wegens defectieve werking.
Een kleine uitdaging voor jouw, schrijf 10 artikels in een rij die enkel POSITIEVE zaken belichten, zoals er heden duizenden te vinden zijn. En kom niet af met brol zoals je liegfietsen of bij nen boer zelf je pataten gaan uitdelven of enkel met treinen rondreizen.
Een voorbeeldje: Ierland zal verplicht worden 1.5 miljard euro geld te pompen in nieuwe hernieuwbare energiebronnen tegen 2020, enkel om de groeiende elektriciteitsconsumptie van de in hun land in aanbouw zijnde dataserverfarms te bevoorraden (Google, Apple, Microsoft) en toch aan de hun opgelegde EU hernieuwbare energie normen te blijven voldoen. Voor zover ik lees, zulen ze gewoon een resem zeer grote windmolens erbijbouwen langs een deel van hun lege Atlantische kust, en klaar is kees. Economie in ierland gegroeid, werkgelegenheid in ierland gegroeid, energieverbruik in ierland gestegen, hernieuwbare energie bevoorraading in ierland gestegen, en procentueel aandeel fossiele energieverbruik in ierland gezakt.
Marc
Raar, maar met mijn 10(TIEN) zonnepaneeltjes van elk 2200W(heden zijn er die al meer vermogen per stuk afgeven),
dek ik 80% van mijn elektrische energiebehoefte.
Raar, dit is een rare uitkomst van een studie.
Waarschijnlijk een studie van 20 jaar geleden.
Mijn gedacht…
roland
@Koen Vandewalle (#56): “We zouden spreken van kerncentrales “Doel 25” en “Tihange 15” .. heel de kust vol kerncentrale zou overeenkomen met ons werkelijk, hedendaags energieverbruik ..
We zouden twintig keer de oppervlakte van België nodig hebben.”
kris de decker
@ Thijs
In je nieuwe omschrijving (“Ik span mij in en ontzeg mij dingen terwijl het niets helpt”) zit nog steeds het idee dat een duurzame levensstijl een opoffering vereist, zoals het volgen van een sober dieet als je een maagzweer hebt.
Zo voel ik het dus niet aan. Het is eerder andersom: “Ik ontspan mij en ik veroorloof mij de dingen waar anderen geen tijd voor hebben”.
Nu heb je inderdaad gelijk dat de meerderheid van de bevolking duurzaam leven als een opoffering ziet, dus je toepassing van het prisoner’s dilemma is in die zin correct. Maar je reactie heeft me doen inzien dat ik meer aandacht moet besteden aan het bijstellen van dat beeld.
Als mensen zouden beseffen dat duurzamer leven hen ook gelukkiger zou maken, zijn ze waarschijnlijk eerder geneigd om een andere weg in te slaan. Nu wordt vooral een schuldgevoel aangepraat en dat werkt niet echt.
Niek Vermeulen
@jurgen
Inderdaad worden de grootste vervuilers nu ontzien: luchtvaart, en vergeet de scheepvaart niet (met schepen die functioneren als vuilverbranders). Overal hetzelfde beeld: de vervuiler betaalt, maar de grote vervuiler betaalt niet.
Energiebelasting op elektriciteit? Je zou denken: hoe groter het verbruik, des te zwaarder de belasting. Het omgekeerde is het geval: In Nederland (cijfers 2012) betaalt de gebruiker tot 10.000kWh € 0,11850 per kWh aan energiebelasting. Wie tussen 10.000 en 50.000kWh verbrandt, betaalt nog maar € 0,0431 en de grootste bonus gaat naar de echte stroomgulzigaards. Boven 50.000kWh betalen ze amper meer dan een cent belasting (€ 0,0115). Met daar boven slechts enkele centen kosten voor de elektriciteit zelf, is er voor (middel)grote bedrijven dus weinig reden om te bezuinigen.
Met alleen het verduurzamen van de opwekking voor ons eigen huisgebruik, redden we het niet. Dat besef ik. Maar dit is nog geen reden om het na te laten. De productie van zonneboilers, PV-panelen en windmolens kost inderdaad grondstoffen en ruimte Kris. Maar die leveren relatief voldoende energie op. En zonder energie gaat het niet, ook al is besparen uiteraard het beste. Wat je niet verbruikt, hoef je niet op te wekken.
Hartelijk dank voor jouw bevlogen inbreng Kris en al die artikelen, die aan het denken zetten…
Thijs Bollen
@Kris
Als je er nu in zou kunnen slagen om iedereen te overtuigen in hetzelfde vakje als jij te gaan zitten, en dus van het feit dat ware rijkdom zich inderdaad in de arbeid (bijvoorkeur samen met anderen) en ontwikkeling van geest en lichaam bevindt, in plaats van in materiële behoeftebevrediging en luiheid, dan heb je het prisoner’s dilemma opgelost! En wordt de wereld gered!
Gelukkig zit jij in het goede vakje (zonder te lijden ook nog!) maar het prisoner’s dilemma gaat (helaas!) nu juist over het feit dat de MEESTE mensen voor het vakje kiezen dat voor iedereen gezamenlijk NIET het beste resultaat oplevert.
Maar ik heb het milieudilemma aangepast, zie: http://eendonquichotprive.webklik.nl/page/psychologie
(Overigens heb ik zelf geen auto (meer) maar wel een hele batterij, meestal tweedehands aangeschafte, rijwielen voor vrijwel alle doelen, en heb ik morgen, omwille van mijn slecht ter been zijnde moeder, mijn eerste rit in een deelauto (Connectcar).)
Verder is het terugvinden van bovengenoemde ware rijkdom een kwestie van opvoeding. Heb je wel eens voorlichting op scholen gegeven Kris, of daar misschien materiaal voor ontwikkeld?
Yves Joris
Uw laatste zin: …“het energieverbruik met minstens een factor 10 tot 100 omlaag brengen. Maar dat hoor je voorlopig geen enkele milieuorganisatie zeggen.”
Dat zou eigenlijk geen echt probleem moeten zijn. De Belgen leven op een grote ecovoet, ze verbruiken 4 aardes, zoveel als Quatar, bij de hoogste ecovoeten van alle landen ter wereld.
Dus: er is ruimte om te bezuinigen qua energie.
Hoe? Men zou bv de ecovoet moeten gaan instellen voor ieder individu en de hoge ecovoeten gaan bestraffen bv met gevangenisstraf (niet zozeer met boetes, want dat schrikt de grote, rijke ecovoeten helemaal niet af.) Daarnaast zou men beter een persoonlijk CO2 quotum instellen, niet te overschrijden.
Veel beter is ook om de overbevolking in België naar beneden te brengen, van de huidige 12 naar 5 miljoen.
Ferry
//“Om evenveel energie te leveren, hebben hernieuwbare energiebronnen dus 100 tot 100.000 meer ruimte nodig.”//
Dat is geen geringe variabele.
Koen Vandewalle
@ Roland (#58)
Wat geen werkelijkheid is, zal wel een droombeeld zijn.
Het beeld van de rijen olietankers en kolenschepen, aangevuld met kerncentrales op alle plaatsen waar voldoende koelwater te vinden is, leek mij een redelijke visualisatie van zo’n extreem gegroeide economie met zo geconcentreerd mogelijke energiebronnen.
Er zijn hier bedrijven verdwenen, en er zijn er andere bijgekomen of in de plaats gekomen. Het energieverbruik is daarbij steeds toegenomen. Hoeveel het zou toegenomen zijn als er geen bedrijven zouden verdwenen zijn, maar ze in plaats daarvan allemaal gegroeid zouden zijn, kun je moeilijk schatten:
Er zijn steeds verschillende vestigingsfactoren: Er moet vlot transport zijn, constante en stabiele energievoorziening, werknemers die opleiding gehad hebben, afnemers, grond, havens, toeleveranciers, uitbreidingsmogelijkheden etc… Die factoren beïnvloeden mekaar, en vragen elk hun eigen specifieke energiebronnen.
Omdat je het vroeg, heb ik even zitten denken hoe er aan te beginnen. Een begin zou zijn om Peking of Shanghai naar hier te projecteren, en kijken hoe we de energiebevoorrading zouden moeten opschalen. De kans is natuurlijk zeer groot dat de systemen van ginder hier niet werken. Wij kunnen vermoedelijk niet eens zoveel kolen verbranden zonder mee opgebrand te worden. Als we alles met kernenergie zouden moeten opwekken, zal koelvermogen mogelijk een beperkende factor worden. Daar lukt het natuurlijk wel, omdat ze naast de grote steden ook nog eens een groot platteland hebben om het oppervlaktetekort van de energieproductie deels op te vangen.
Maar goed, dat is het probleem niet: ik vind alleen cijfers per land en per hoofd van de bevolking, maar niet per agglomeratie (die autonoom genoeg kan functioneren voor alle aspecten van een samenleving). Ik denk dat het voor gewone mensen niet te berekenen is, maar strategisch zullen concurrerende grootmachten wel informatie en analyses hebben die precies vertelt waar de pijnplekjes en wurgpunten bij de anderen liggen.
David
Kris, ik was ook een beetje geschrokken van de reactie van Alain, maar is het niet zo dat het energieverbruik in Europa momenteel op hetzelfde niveau ligt als in 1990? http://www.tijd.be/dossier/Europareeks/Europees_energieverbruik_daalt_sneller_dan_Belgische.9598321-3140.art
Bovendien denk ik dat we moeilijk kunnen ontkennen dat we voor datzelfde energieverbruik ook heel wat meer terugkrijgen dan 25 jaar geleden. Er wordt op deze blog heel vaak vanuit gegaan dat die energie gebruikt wordt om naar de zoveelste herhaling van ‘de kampioenen’ te kijken, maar moeten we niet een heel klein beetje Alain volgen en erkennen dat ons leven aangenamer, luxueuzer en veiliger is dan ooit tevoren? Dat wil niet zeggen dat de reële problemen onder de mat moeten geveegd worden, integendeel, maar soms krijg ik de indruk dat ik aan het luisteren ben naar een preek voor eigen kerk…
Met zeer veel respect voor uw werk,
David Roosens
alain
Ik stel inderdaad dat ik minder energie verbruikt dan mijn ouders, en dat klopt, ik hoef alleen maar mijn energie fakturen te vergelijken met hun energiefakturen, om tot die vaststelling te komen, beide huishoudens uit 2 volwassenen bestaande. Simpel om te begrijpen toch, zelfs voor een zwartkijker ?
Dat andere economische spelers, zoals bedrijven, reclame bureaus, jonge mensen die in de winter in dunne T-Shirt in hun huis rondlopen en de verwarming op 22 graden moeten zetten om warm te blijven, daardoor tot een globaal hoger energie verbruik per inwoner leiden, hoef je niet in mijn schoenen te schuiven.
Wat betreft onze afhankelijkheid van fossiele brandstoffen in europa, wel die is zeker aan het afnemen, wanneer ik onderstaand artikel lees, geschreven door een ECHTE energiespecialist. Ik denk niet in dogma’s, ik analyseer nuchter wat er rondom me gebeurt: den UK is bezig te beslissen om al hun overblijvende kolencentrales te sluiten tegen 2025, Duitsland zit nu al bijna aan 30% hernieuwbare energie, idem dito voor Spanje, en zo kan ik stillekes aan met de jaren de lijst langer maken, wegens 1.5% groei in hernieuwbare energie bevoorrading per jaar en 1% energie efficiency winst per jaar in europa (dus 2.5% winst/jaar in totaal), terwijl onze contreien maar met 0.5 tot 1.5% per jaar economische groei en dus energieverbruik stijging kunnen optekenen, wegens constante bevolkingsaanwas en dito consumptieaanwas.
Nu, chill out man, dit is mijn laatste antwoord op je schrijven, de toekomst zal uitwijzen waar we naartoe gaan, of het 100% hernieuwbare energie wordt weet ik niet, en gezien mijn leeftijd, is dat de laatste van mijn zorgen. Ik veegde reeds voor mijn eigen deur, en deed mijn klein deel.
Een ding dat je vergeet te melden en dat zeker is, fossiele brandstoffen zijn zowieso eindig, en we zullen bijgevolg verplicht worden iets anders in de plaats te vinden om het lekker warm te houden en naar den TV te kunnen blijven kijken.
Hoe dat die energievreter TV er in de toekomst eruit zal zien, weet ik ook niet, het zal mischien een chip zijn dat direkt in de hersens ingeplant wordt bij de geboorte, en 0.00001 microwatt zal verbruiken, waardoor iedereen over nen ingebouwde TV zal beschikken, dat geen energie zal vereissen.
Je javon paradox kan dan in de vuilbak gekieperd worden, wegens geen reclameborden meer nodig, ’t zal rechtstreeks in onze hersenen geprojecteerd worden via wi-fi. Technologische voorruitgang, remember ?
Allez, beste wensen en vooral een goede gezondheid, Kris, zodat al de rest mogelijk blijft, zoals je zwartkijken en negatief doen.
http://www.tijd.be/dossier/krant/Mestrallet_Engie_Geen_idee_wat_energietoekomst_brengt.9706989-2972.art?ckc=1&ts=1449572709
Mestrallet (Engie): ‘Geen idee wat energietoekomst brengt'
05 december 2015 00:30
Engie-topman Gérard Mestrallet wil werk maken van een echte energietransitie. ‘Dat is een revolutie waarvan niemand weet waar ze zal eindigen.’
Na jaren van conflicten zijn de plooien tussen de Franse Electrabel-moeder Engie en de Belgische regering gladgestreken. Maandagavond werd op het nippertje een deal gesloten over het tien jaar langer openhouden van de kernreactoren Doel 1 & 2 in ruil voor een jaarlijkse vergoeding van 20 miljoen euro.
‘De breuk die we in 2011 hadden met België lag me erg zwaar. (Toen besliste de regering de afspraken in het nucleaire protocolakkoord met het toenmalige GDF Suez uit 2009 niet na te komen, red.). Nu start er een nieuwe periode. We draaien de bladzijde om en nu kunnen onze teams aan de slag om werk te maken van de energietransitie. Dat wordt een echte uitdaging.’
Zal het tien jaar langer open houden van Doel 1 & 2 de overgang naar meer hernieuwbare energie niet afremmen?
Mestrallet: ‘Nee, zeker niet. Dit akkoord geeft meer zekerheid over de stroombevoorrading van België en verbetert onze perspectieven in dit land. Nu het kader duidelijk is, willen we een echte energietransitie mogelijk maken.’
‘We zullen niet alleen 1,3 miljard euro investeren om Tihange 1 en Doel 1 en 2 tien jaar langer open te houden. Als onze projecten concreet worden, investeren we in diezelfde periode tot 4,3 miljard euro in windenergie op land, het offshorewindproject Mermaid, zonne-energie, energie-opslag via de uitbreiding van de pompcentrale van Coo, energiebesparing en onderzoek en ontwikkeling.’
‘Onze kerncentrales verhinderen in geen geval de ontwikkeling van hernieuwbare energie. De regering heeft ook rekening gehouden met de zware klappen die de klassieke elektriciteitsproductie in Europa heeft gekregen. De ravage is enorm. In 2008 behoorden de elektriciteitsbedrijven nog tot de meest rendabele in Europa. Nu is de situatie totaal omgekeerd. Met die realiteit moest rekening worden gehouden. Het had geen zin 550 miljoen euro extra belastingen op te leggen aan een sector die erg verzwakt is.’
Engie heeft nu tien jaar zekerheid over de centrales Doel 1 en 2, maar de andere investeerders hebben geen zicht op het energielandschap binnen tien jaar.
Mestrallet: ‘Niemand heeft daar zicht op. De energietransitie is een revolutie die de sector compleet zal veranderen, maar niemand weet precies welke vorm die zal aannemen. De technologie is al fors geëvolueerd en zal nog vooruitgaan.’
‘We geloven hard in zonne-energie, waarvan de kosten nu maar een vierde bedragen van het niveau van acht jaar geleden. Daarom hebben we het bedrijf Solairedirect overgenomen, een van de grootste spelers in Frankrijk. Ik geef een sprekend voorbeeld. Toen de Franse regering zonne-energie begon te ondersteunen, kreeg iemand met zonnepanelen nog 700 euro per geproduceerde megawattuur. Dit jaar zijn er aanbestedingen waarbij de prijs zakte tot 80 euro en in sommige streken van Frankrijk zitten we aan 70 euro. Dat gaat bijzonder snel.’
Welke lessen trekt u uit de relatie met België en de decennia dat u hier zaken deed?
Mestrallet: ‘Het gevoel is positief. Ik ben hier voor het eerst verschenen in februari 1988, bij de aanval op de Generale Maatschappij door Carlo de Benedetti. Daarna ben ik tussen 1991 en 1995 vijf jaar lang gedelegeerd bestuurder van de Generale Maatschappij geweest. In 1991 werd ik ook voorzitter van Tractebel. Sindsdien is er veel veranderd. De activiteiten van de groep zijn geconcentreerd op energie en ze werden tegelijk geïnternationaliseerd. In 1991 produceerden we nog 100 procent van onze stroom in België. Nu zitten we in 70 landen en is België slechts goed voor 8 procent van de productie van de groep. We zijn de grootste onafhankelijke speler wereldwijd. Enkel het Chinese Huaneng en het Franse EDF produceren meer elektriciteit.’
‘Dit avontuur is vooral gerealiseerd door Belgische teams. Met Dirk Beeuwsaert zijn we de wereld rondgetrokken, van Chili tot Azië, via het Midden-Oosten. Het was een fantastische periode, en het geeft een grote voldoening dat we hebben kunnen bijdragen aan bescheiden economische veranderingen in sommige landen.
Welk advies geeft u België voor de ontwikkeling van de energiesector?
Mestrallet: ‘Vooral in zichzelf en in het eigen kunnen geloven. Er is een grote kennis over energie die in België en in het buitenland kan worden toegepast. Er zijn hier bijzonder professionele technici en ingenieurs die wereldwijd kunnen worden ingezet. Hun kennis is een enorme troef voor dit land.’
h. honnest
De stelling van Roland (reactie 4) dat er 65 miljoen jaar nodig is geweest om al die fossiele brandstoffen te vormen, slaat wat mij betreft de spijker op de kop. Het toont aan hoe extreem hoog de energiedichtheid van fossiel is. Miljoenen jaren aan zonne-energie, zeer langdurig en onder enorme druk opeen gepakt. En dat jagen wij er dan eventjes in een soort energie-orgie van 1 a 2 eeuwen doorheen… (factor 100.000 zo weinig tijd)
De meeste duurzame energie is weinig anders dan ‘zonne-energie van de dag’ (ook wind en waterkracht komt immers grotendeels door zonne-energie tot stand).
Omdat wij in de laatste generaties niet anders gewend zijn, is het bijna onmogelijk voor ons om ons voor te stellen dat we extreem in ons gebruik zullen moeten minderen als we volledig op die duurzame ’energie van de dag’ over willen schakelen.
Die werkelijkheid is zelfs zo ongemakkelijk, dat we ons liever vast houden aan positief gekleurde berichtgeving. Het móét toch verdorie mogelijk zijn om dit alles wat we nu doen volledig duurzaam te doen!
En dan komt zo iemand als Smil ons wakker schudden. Terwijl we liever helemaal niet willen ontwaken uit onze zoete droom… En dus proberen we onszelf en elkaar gerust te stellen.
Nou, welterusten dan maar. (?)
De keuze waar we voor staan:
Ofwel nog decennia en wellicht een eeuw doorgaan met fossiel en ons geleidelijk gaar laten stoven onder een CO2 deken.
Dan wel bijzonder drastisch teruggaan in ons totale energieverbruik en voor het overige overschakelen op duurzame bronnen. En dat betreft zeer veel meer dan enkel gas-, stroom- en benzinerekening…
Persoonlijk opteer ik voor de laatste optie. De mogelijkheden zijn er, maar ik vrees dat het niet van harte zal gaan, want we zullen er heel wat comfort voor dienen te laten varen…
Hartelijk dank Kris voor wederom een kristalhelder - hoewel helaas pijnlijk - artikel!
Mattias
In de reacties wordt soms gewezen op het feit dat onze huishoudelijke energie wel door hernieuwbare energie vervangen kan worden. Maar veel van onze productie zit (ondertussen) in het buitenland, oa. China.
Door de beursproblemen in China komen iets meer cijfers naar buiten. Zie bv. Hoofdeconoom ING: “Er zijn veel problemen in China” op http://deredactie.be/cm/vrtnieuws/videozone/programmas/devrijemarkt/2.42438?video=1.2541455
Op ca. 2min10: De Chinese data over economie: onbetrouwbaar ==> we weten eigenlijk niet zo goed om hoeveel energie het dan gaat. Met uitzondering van hun import, omdat dat “onze” export is, waar we wel cijfers over hebben.
Op ca. 2min50: 40 tot 50% aan industriële metalenproductie voor de wereld, wordt verbruikt in China. Afname van olie: ook heel groot. ==> China als “fabriek van de wereld”. Dus nog zonder de andere niet-Westerse landen.
Dat we dus de wereldwijde productie zouden kunnen vervangen door hernieuwbare energie, lijkt me inderdaad ruimte te vreten…
Wendelin
Kernfusie beheersen of het energieverbruik drastisch verlagen zijn zowat de enige mogelijkheden die de mensheid volgens mij resten. Er wordt in een paar reacties aangehaald dat we eigenlijk niet over meer energie kunnen beschikken dan de dagelijkse zonneschijn en dat is ook gewoon zo vanaf het moment dat onze zonne-spaarrekening in de vorm van fossiele brandstoffen leeg is of het ophalen ervan meer energie kost dan dat het bevat.
Ik zie dat er in de reacties veel ongeloof en twijfel wordt geuit over de factor 10 tot 100 dus laten we eens rekenen op basis van cijfers die iedereen door te Googelen terug kan vinden. De oppervlakte van België is 3 052 800 hectare, de ecologische voetafdruk van de gemiddelde Belg is 7,45 hectare wat betekent dat als alles van die voetafdruk hier moet worden geproduceerd er 409 771 mensen kunnen wonen. Momenteel wonen we hier met 11 200 000 mensen dus komen we uit op een factor van ongeveer 27. Uiteraard is de ecologische voetafdruk niet heel nauwkeurig en kan niet elke vierkante centimeter van België helemaal benut worden maar het geeft wel een idee van de grootteorde vindt ik.
Hoe we tot een reductie met factor 27 zullen komen in België een met een wereldwijde factor tussen de 10 en de 100 laat ik in het midden maar als ik naar de geschiedenis van de mensheid kijk zal dat niet op een vreedzame manier mogelijk zijn. De mensheid is in de geschiedenis van de planeet aarde eigenlijk net hetzelfde aan het doen als de dinosaurussen maar dan op een andere manier, namelijk de zonne-energiespaarrekening aan het plunderen.
Wie voordat de spaarrekening leeg is een manier vindt om de energie van de zon na te bootsen, dat proces te beheersen en te benutten (kernfusie dus) die zal het bestaan van de mensheid zoals we die nu kennen kunnen verlengen.
jurgen
Alweer een verhelderend artikel en interessante reacties.
Het is niet realistisch de wereldbevolking drastisch te verminderen of onze energieverslaving in stand te houden via hernieuwbare energie en nieuwe (bezuinigings)technologie, dus moeten we allemaal minder energie verbruiken/verspillen.
Ik besef dat het met onze huidige mondiale economie en politiek utopisch is, maar toch zie ik een drastische prijsstijging (via milieutaks) van alles wat absurd veel energie vreet, zoals brandstof voor transport, als enige oplossing. Maak vliegen een factor 10 tot 100 maal duurder (belast eindelijk eens de kerosine), en de verspillende plezier- en zakenvluchten zullen vlug drastisch verminderen; zonder vliegen hoef je niet ascetisch te leven, en ik vind het bijna gratis vliegen het summum van de ‘idioterie van de luxe’. De tewerkstelling bij luchthavens en vliegtuigbouwers zal ook dalen, maar alles heeft een prijs.
Kris, jij lijdt niet door de auto af te zweren, maar dat zullen de meesten pas doen als het autorijden vele malen duurder wordt. Met voorlichting en onderwijsprogramma’s komen we er niet vrees ik, enkel de ‘incentive’ via de portemonnee zal werken.
Benfatto
Met olie op $37 per vat hebben we voorlopig geen probleem. Met de hoeveelheid olie, gas en kolen die er in de grond zitten kunnen we bij het huidige gebruik nog een paar eeuwen vooruit. Geen reden om te paniekeren. Zelfs het IPCC verwacht een zeespiegelstijging van maar 1 meter deze eeuw, dus we kunnen beter wat geld stoppen in hogere dijken voor laagliggende landen, dan kunnen wetenschappers ondertussen werken aan alternative energiebronnen die wel effectief zijn. In de vorige eeuw hebben diezelfde wetenschappers autos, vliegtuigen, ruimtevaart, medische wetenschap, kernenergie, computers, internet ontwikkeld, dus dat komt echt wel voor elkaar.
Het ontwikkelen van nieuwe technieken gaat overigens veel sneller met 7,5 miljard mensen dan met 3 miljard, met als bijkomstig voorstel dat we geen genocide of andere eugenetische misdaden hoeven te plegen.
En ondertussen lezen we die fantastische artikels van Kris over vergeten technieken en slimmigheden op ons door fossiele brandstoffen gemaakte en aangedreven computer/smartphone/tablet. Veel leuker dan eindeloze discussies over het weer.
Maman Verte
Ik geef les over de verandering van het klimaat. Ik merk duidelijk dat de leerlingen van vandaag er heel anders tegenover staan als de leerlingen van 5 jaar geleden. Ze verwachten niets minder dan onmiddellijke actie. En ze ondernemen zelf ook actie, oa op het vlak van energiebesparing, anders eten enz… Ik laat hen ook de site van flightradar zie. Hallucinant, het opent hen de ogen. Bij het bekijken van die site voel je gewoon dat onze manier van leven en reizen niet lang meer vol te houden is.
De opmerking van “overbevolking is het probleem” stoort me al veel langer. Het zwaartepunt van de wereldbevolking ligt in Moesson-Azië en Oost-Azië, waar de mensen vaak (niet altijd) te arm zijn om veel te vervuilen. Er wordt wél vervuild, maar dan vaak op onze bestelling. Zij maken daar onze prullen en spullen. In plaats van met een beschuldigende vinger te wijzen naar de bevolkingsgroei(die trouwens aan zijn piek zit), zouden we beter kijken naar onze manier van leven en verspillen.
Chris Crombez
We zitten in België aan +- 8000 kWh per persoon.
Met een bevolkingsdichtheid van 400 inwoners per km2 hebben we dus ruw geschat 400*40 = 16000 zonnepanelen nodig per km2. Dit is +- 26.500 m2 zonnepanelen per km2 ofwel 2.6 % van de oppervlakte. Besluit : alleen al met zonnepanelen kunnen we in theorie de volledige energie-behoefte dekken. De aanwezige daken volstaan. Bovenstaand artikel slaat de bal mis. Helaas.
Kris De Decker
@ Chris Crombez
Kan je dan ook uitleggen hoe jij aan die cijfers komt? Want anders heeft je reactie weinig waarde.
Louis de Win
Voor mijn gevoel klopte er iets niet aan de getoonde cijfers. Ik dacht ook dat het zonder meer mogelijk zou moeten zijn om simpelweg met wat extra PV panelen de gehele energievoorziening duurzaam te gestalten.
Immers: ik woon zelf in een huis uit 1969 dat ik omgebouwd heb naar volledig energieneutraal. Warmtepomp, infra rood verwarming, WP-zonneboiler en een hoop PV panelen.
Ik ben nu aan het rekenen geslagen voor de nederlandse situatie (in Belgie zal die wat gunstiger uitpakken vanwege de grotere huizen) en er is zowel goed als minder goed nieuws:
Hier de uitgangspunten zoals die nagekeken kunnen worden op de site van CBS.nl:
Het totale verbruik (elektriciteit en gas/verwarming samen) van alle huishoudens in NL is 451 PJ (PetaJoules) per jaar, dus omgerekend: 125.277.777.778 kWh ofwel 125.278 GWh
Er zijn 7.700.000 huishoudens in NL.
Daarvan wonen 5.000.000 in een ééngezinswoning (dus met een eigen dak) en 2.700.000 in een appartement.
Die 5 miljoen huishoudens hebben een huis met gemiddeld 135 m² woonoppervlakte en gemiddeld 90 m² dakoppervlakte.
In totaal is dat dus 45.000 Ha dakoppervlak. Ik ga er van uit dat ofwel slechts een half dak (op het zuiden) met panelen van zo’n 250 WP per stuk bedekt kan worden, of indien de ligging oost-west is, met panelen van 150 WP (dunne film) op zowel het oost- als west dak.
per dakoppervlak komt er dus gemiddeld zo’n 130 WP/m² aan PV te liggen.
Op alle daken samen is dat dus 58.500 GWP aan PV vermogen, en die levert per jaar zo’n 50.000 GWh stroom.
Ondertussen wordt er al 6.400 GWh aan duurzame energie bij private huishoudens geproduceerd (voornamelijk biomassawarmte).
De rest van 125.278 - 50.000 - 6.400 = 68.478 GWh moet dus elders geproduceerd worden voor de mensen die in een flatje wonen.
Nu kan je met een PV systeem op het land geplaatst zo’n 42,5 GWh stroom produceren per jaar.
Dat betekent dus nog eens 1.611 km² weiland, dat volgelegd moet worden met PV panelen en we hebben alle energie die onze huishoudens nodig hebben. Zonder energiebesparing!
Dat zou dus kunnen, want Nederland heeft een oppervlakte van 41.500 km² waarvan zo’n 17.000 km² weiland is. Theoretisch en qua oppervlakte kunnen we dus wel alle huishoudens van duurzame en hernieuwbare energie voorzien. Tot zover het goede nieuws.
Het minder goede nieuws is echter dat de huishoudens in Nederland slechts 0,1% van het gehele nationale energieverbruik uitmaakt!
In totaal verbruikt NL 119.000 Miljard kWh (http://www.compendiumvoordeleefomgeving.nl/indicatoren/nl0020-Aanbod-en-verbruik-van-elektriciteit.html?i=6-38)
Het aandeel van de huishoudens is 451 PJ (http://www.compendiumvoordeleefomgeving.nl/indicatoren/nl0035-Energieverbruik-door-de-huishoudens.html?i=6-40) dus omgerekend 126 Miljard kWh.
We zouden dus met erg veel inspanning onze huishoudens energieneutraal kunnen maken. Maar dat is dan letterlijk een druppel op een gloeiende plaat. 1.000 keer zoveel wordt er door de industrie en bedrijven verbruikt. En tegen een dergelijk verbruik valt duurzaam niet op te produceren.
Ik heb alle cijfers drie keer gecheckt, maar kon geen decimaalfout vinden. Mijn bronnen zijn www.CBS.nl, wikipedia en www.compendiumvoordeleefomgeving.nl
Renaat
Maar daar zit dan enkel het ‘binnenlands energieverbruik’ in vermoed ik en niet alle energieverbruik bij de productie van consumptiegoederen die in het buitenland werden geproduceerd?
Aan de andere kant zit daar natuurlijk ook het binnenlands energieverbruik in van de productie van goederen die voor het buitenland bestemd zijn. Maar gezien dat Nederland één van de meest welvarende landen is van de wereld (dus erg veel consumptie) en veel energie-intensieve productieprocessen naar andere landen zijn verhuisd vermoed ik dat we netto invoerder zijn van ‘productie-energie’.
john
http://www.rtlnieuws.nl/economie/home/vernuftig-energie-eiland-draait-mee-met-de-zon
In sommige gevallen mogelijk een oplossing voor het ruimte gebrek.
Jordy
Bedankt Kris! Het vergt heel wat moeite en kalmte om te blijven reageren op mensen (als Alain) die zichzelf tegenspreken, naast de kwestie argumenteren of blind blijven voor tegenargumenten. Maar je blijft de energie (pun intended) vinden.
Het is geen leuke boodschap (die van Vaclav en andere) maar wel objectief en noodzakelijk om mee te nemen in de hele energiediscussie.
Brecht Schatteman
Oeioeioei, wat kom ik hier allemaal tegen in de reacties :O ‘dat lukt wel jong, denk aan nul energie woningen’ ‘cijfers kloppen niet want volgens mij…’ Ik denk dat er hier veel te neig op hun tenen getrapt zijn met het idee te moeten ‘inleveren’… Nou, deal with it kerels, de grootste productie is verplaatst naar China en Japan… En eigenlijk is het nog complexer, get zou het parcours van plastic moeten zien…
Opgepompt in Afrika, in Taiwan omgezet van ruwe aardolie naar plastic korrels (plastic grondstof dus), dan naar China en Japan voor productie en assemblage. China de goedkope dwaze werkkrachten, Japan dure maar hoog opgeleide werkkrachten. En dan van daaruit wordt het verscheept naar Amerika en Europa… En dat terwijl moesten wij zelf aardolie omzetten, al dienen transport niet nodig was…
Teken de route eens uit op de wereldkaart, en vergelijk dat met wat wij als normale afstanden beschouwen als particulier… En dat zijn dagelijkse transporten he, dus vergelijk het met uw eigen dagelijkse transporten…
En hoe gemakkelijk heeft Europa het wel niet he, ‘milieunormen’ opleggen om het gegeten te sussen, maar de meeste producten komen uit China, dus eigenlijk helpt dat voor geen meter! Enkel het geweten wat sussen dat wij toch zo goed bezig zijn, dat het de schuld is van China…
En die foute vergelijkingen. Ja, u kan energieneutrale wonen in een woning, maar hoe verwezenlijkt u dat? Door petrochemische isolatie uit China in te voeren, zonnepanelen uit China… Wat komt eigenlijk niet vanuit China in onze woningen? Ah ja wacht, de bakstenen zijn uit Europa, en Vietnamese blauwsteen is niet van China… Met zulk een gigantisch ecologische impact een woning ’energieneutraal’ bouwen, dat sust enkel maar het geweten hoor. Het is misschien beter dan moest er geen isolatie zijn, geen zonnepanelen… Maar de productie zit in China, en de uitstoot zit daar, de grondstofvraag zit dus daar, de elektriciteitsvraag zit daar. En met uw energieneutrale woning gaat u hier uw eigen elektriciteitsrekening zien dalen, maar daar stijgt die door de productie.
Neem dus in de vergelijking niet de cijfers mee van de interne electriciteitsvraag, maar neem ook de electriciteitsvraag van externe productie in rekening! Pas dan hebt ge een autonoom landje dat 100% ecologisch stroom heeft. Want zolang het grote gros van consumptie niet hier wordt geproduceerd, zullen we nooit kunnen beweren 100% groen te leven met onze energieneutrale woningen…
En voor zij die zeggen dat de cijfers niet zouden kloppen, lees het boek, haal er de fouten dan uit. Breng zelf cijfers aan die alles in rekening brengen, niet puur ‘de eigen electriciteitsvraag’ maar de ’totale electriciteitsvraag’ dus ook hetgeen dat verbonden is aan onze elders geproduceerde consumptiegoederen. En vergeet ook niet de kantoor gebouwen, de winkelcentra en de industriegebouwen. Die hebben een zeer hoge elektriciteitsvraag. Gaat dat ook opgelost worden door het dak vol zonnepanelen te leggen? Ik zou het shoppingcenter Gent Zuid wel eens willen zien overleven op puur zonnepanelen op het dak… Ik denk niet dat er daar nog veel geshopt gaat kunnen worden dan.
Zij die zeggen dat alles energiezuiniger is geworden… I beg your pardon, diene ene tv kan mss van 250 watt naar 41 watt zijn gegaan. Maar vroeger had men 1 tv per woning, in tijden daarvoor zat heel de straat samen voor 1 tv… Nu staan er al 2 of 3 of 4 per woning… Computer, gsm, smartphone, in de tijd van mijn ouders bestonden die nog niet, of voor een computer moesten ze naar de bib gaan. Nu heeft in een gezin iedereen een computer, een smartphone, een tablet… Made in China… Ik ben een student 2de bachelor geneeskunde, 20 jaar heb ik de aarde mt jullie gedeeld. En ik weet nu al dat we echt gaan moeten minderen… Zoals ze vaak zeggen, wij zouden de eerste generatie zijn die met minder moet doen dan hun ouders… Alhoewel, de val van het Romeinse rijk was ook een financiële crisis dus eigenlijk klopt die stelling al niet want in de vroege middeleeuwen zullen ze waarschijnlijk minder hebben gehad dan in het Romeinse rijk voor de val…
En wat zie ik? Men moet al bijna een smartphone en een computer te hebben tegenwoordig, met die QR-codes, universiteit die enkel via Minerva en via e-mail communiceert, opdrachten die enkel online staan. De paper moet online ingediend worden en ingegeven in Ephorius zodat het kan worden gescand in Ephorius. Ga zo maar door, men is verplicht om al die gadgets te hebben. Anders kan men niet functioneren in deze maatschappij.
Mijn pa is voltijds kinesist in het ziekenhuis, en heeft dan ’s avonds zijn eigen praktijk thuis. Die fietsen en loopbanen zijn geen prulletjes van 50 watt… Dat zijn grootgebruikers. Maar hij is een particulier, wij mogen maar een maximaal wattage zonnestroom opwekken. En daar zitten wij aan. Wij hebben nog plaats voor 12-15 zonnepanelen maar de regering wilt het ons niet gunnen. Wij zijn verre van energieneutraal (woning van 1995, wel goed geïsoleerd voor de toenmalige normen, en natuurlijk de grote elektriciteitsvraag van mijn pa zijn apparatuur). En onze verwarming is op gas, behalve de aanbouw en 3 slaapkamers die op warmtepompen werken) dus door extra isolatie gaan we niet teveel elektriciteit besparen. Verlichting schakelen we daar waar mogelijk over op led… Maar ja, totaal plaatje nog niet energieneutraal.
Ikzelf heb vakantiejob gedaan in de keuken van het ziekenhuis en bij het patienten vervoer. U zou eens moeten weten wat voor industriële apparaten dat zijn, en met wat zonnepaneeltjes op het dak zullen ze daar zeker niet toekomen. Elektrische belletjes om verpleegkundige te roepen, tv op elke kamer, radio op elke kamer, elk bed elektrisch, verlichting op de gang die constant aan staat… Allemaal stroomvreters. Als we dat zouden moeten voorzien van groene stroom, hoeveel oppervlak ks daar wel niet voor nodig? Ik heb eens vakantiejob gedaan in een gruinten en fruit verssnijderij. Die apparaten dat is ook niet niets aan electriciteitsvraag. En dan heb ik het nog niet eens over de echte grote installaties van de grote industrie…
Van mij mag u zich dan nog zo goed voelen in u energieneutrale woning, maar uw woning is niet het enige waarmee u elektriciteitsvraag oplevert. Denk aan uw wagen, denk aan uw werk, denk aan de energievraag nodig voor de productie van uw smartphone, uwe laptop, uw home cinema geluidsinstallatie, uw gps met bijhorend de rondzwevende satellieten…
En nog een kanttekening: het lijkt nu al zo onmogelijk om alle energievraag te dekken, wat moet het wel niet zijn als iedereen zijn elektrische wagen koopt? Hoe gaan we dat oplossen dan?
Andreas Firewolf
Nederland gebruikt jaarlijks ca. 3000 PetaJoule of 833.000.000.000 kWh.
In Nederland leveren zonnepanelen ca. 120 kWh per m2 per jaar. 7000 vierkante kilometer zonnepanelen zouden deze stroom kunnen leveren.
Gaan zonnepanelen 20 jaar mee, dan dient Nederland ieder jaar 350 vierkante kilometer aan zonnepanelen te plaatsen.
Als daken van huizen optimaal worden benut en als we langs rijkswegen en spoorwegen zonnepanelen plaatsen, komen we een heel eind.
Het gaat wel wat kosten. Vandaar mijn voorstel om de lage olieprijs te benutten voor de invoer van ecotax op benzine, diesel en lpg.
Bijvoorbeeld 25 cent per liter. Zie het artikel: Een kwartje per liter. ( http://www.groenepolitiek.info/index.php?pi=1793 ).
Deze ecotax zou besteed moeten worden aan:
subsidie aan tankstations voor het plaatsen van waterstof apparatuur.
zonnepanelen.
.
Gaan we uit van 12 miljard liter brandstof per jaar en kosten van 1 euro per Wattpiek voor zonnepanelen
en van 0,25 eurocent per liter ecotax,
dan kunnen we 3 miljard Wattpiek per jaar installeren.
Dat levert jaarlijks 2,25 miljard kWh op. En heel veel werkgelegenheid.
(Nu nog een chinees vinden, die zoveel zonnepanelen kan leveren. LOL.)
Gaan we er vanuit dat tussen nu en 2025 het gebruik van waterstof toeneemt en het gebruik van diesel, benzine en lpg met 90% afneemt.
Dan kunnen we met deze ecotax 15 - 20 miljard Wattpiek aan zonnepanelen plaatsen. Dat levert jaarlijks 11 - 15 miljard kWh energie op.
Dat is bijna 1,5% van ons energieverbruik.
Stel dat de staat de ecotax in een bedrijf stopt, dat de zonnepanelen exploiteert.
Dan levert dat bedrijf de staatskas jaarlijks een behoorlijk vermogen op.
Terwijl de gasinkomsten dalen, stijgen de inkomsten uit zonne-energie.
.
1,5% van ons energiegebruik is een klein deel. Maar laten we een kijken naar het transport.
Benzine heeft een energiedichtheid van 8,9 kWh per liter.
Het brandstof-verbruik van 12 miljard liter komt overeen met 107 miljard kWh. per jaar.
Dan leveren de zonnepanelen al ruim 10% van het brandstofverbruik op.
Het plaatje wordt nog gunstiger. De conversie van zonnestroom naar waterstof en vervolgens naar stroom kost ca. 70% van de energie.
30% Wordt dan nuttig gebruikt. Benzine-autos gebruiken minder dan 20% van de energie.
Dan zitten we al op 17% van de energie die het wegverkeer gebruikt.
Marjolein
lang niet alle ongetwijfeld boeiende discussie hoerboven gelezen hebbende, dus niet wetende of het antwoord al is gegeven, wil ik toch een vraagje stellen.
In het artikel schrijft u:
“Anderzijds zou een kernramp de vermogensdichtheid
van een atoomcentrale vele malen groter maken.”
Daar had toch ipv “groter” “kleiner moeten staan?